መበገሲ ሐሳበይ ምስ ዓብደላ ስሌማን ዝተገበረ ሕቶን መልስን ካብ ምስ ስዉእ ኣሕመድ ናስር ሒዝዎ ዝተቐበረ ዓቢ ሃገራዊ ምስጢር ዝብል ትንተና ዝተበገሰ እዩ። ስዉእ ኣሕመድ ናስርን ዓብደላ ስሌማንን ብ1979 ኣብ ዘካየድዎ ቃለ መሕትታት፡ ናይ ውድቦም መርገጻት ኣናኣነጸሩ።(1ይ ክፋል)እዚ ውዲት እዚ ብኣጋ እንተ ዝቃላሕ’’ኢሰያስ ዝመርሖ ውዲተኛ ጉጅለ እንበር’’ውድብ ተሐኤ ይኹን ውድብ ግንባር ኣይምበሉን ፋሕ’’ሹዑ ይካኣል ነሩ ምስ ቶም ሃገራዊያን ተቓለስቲ ህዝባዊ ግንባር ምስራሕ።ሎሚ ንስምምዕ 20 ጥቅምቲ ክንደይ ካብ ሚእቲ እዩ ነዚ ታሪኽዚ ዝፈልጦ’’ህሉዋት ካድራት ተ.ሐ.ኤ እቶም ተንተንቲ ድሕሪ ማይ ናብ ባዓቲ’’ካብ ተሐታትነት ከም ጲላጦስ ኣይኮንኩምን ነጻ’’ታሪኽ ይተንተን እንበር ይታናተን።

ኣብ ካርቱም ከባቢኣን ካብ ዝካየድ ዘሎ ኵናት ሃዲሞም፣ ናብ ከሰላ ዝተበገሱ ኤርትራውያን፣ ብመንገዲ ታላታ ዓሸር ተጨውዮም ናብ ኤርትራ ድሕሪ ምእታዎም፣ 95 ካብኣቶም ደሃዮም ከምዘይፍለጥ ዘ ጋርድያን ሓቢሩ።እቲ ማዕከን ዜና፣ ኣብ ሱዳን ንዝርከቡ ኤርትራውያን ተጣበቕቲ ብምጥቃስ ኣብ ዘቕረቦ ጸብጻብ፣ ካብቶም ናብ ኤርትራ ዝሰገሩ ኤርትራውያን ምስ ስድራቤታቶም ዝተራኸቡ ከምዘለዉ ጠቒሱ።

ይኹን’ምበር፣ ተቓወምቲ ናይቲ ኣብ ኤርትራ ዘሎ መንግስቲ ዝርከብዎም፣ መብዛሕቶም ኣባላት ሃገራዊ ኣገልግሎት ዝነበሩ 95 ሰባት ዛጊት ደሃዮም ክፍለጥ ከምዘይክኣለ ኣተሓሳሲቡ።

ብመሰረት እቲ ሓበሬታ፣ ሸሞንተ ካብቶም ናብ ኤርትራ ምስ ኣተዉ ደሃዮም ዝጠፍአ ኤርትራውያን ድቂንስትዮ’የን።

ኣብ ካርቱም ከባቢኣን ድሕሪ ዝተወልዐ ኵናት፣ ኣብታ ከተማ ዝነበሩ 10ታት ኣሽሓት ኤርትራውያን፣ ገሊኦም ናብ ደቡብ ሱዳን፣ ገሊኦም ናብ ኢትዮጵያ ገሊኦም ድማ ናብ ከባቢ ከሰላን ካልእ ከባቢታት ምብራቕ ሱዳንን ከምዝተበታተኑ ይፍለጥ።

እንተኾነ፣ ኣብ ከባቢ ከሰላ ዝርከብ መዓስከር ስደተኛታት፣ ካብ ዓቕሙ ንላዒሊ መሊኡ፣ መግብን ካልእ መሰረታዊ ነገራትን ክቕርብ ብዘይምኽኣሉ፣ ብዙሓት ኤርትራውያን ኣብታ ከተማ ቀንፈዘው ክብሉ’ዮም ዝርኣዩ።

ናይ ጣዕሳ ፎርም ዝመልኡን ፓስፖርት ዝጸንሖምን፣ ብመንገዲ ታላታ ዓሸር ናብ ኤርትራ ክሰግሩ እንከለዉ፣ እቶም ዝበዝሑ ግና ኣብ ምብራቕ ሱዳን ናብ ዝርከባ ካልኦት ከተማታት ኣብ ምዝዋን ይርከቡ።

ዛጊት ልዕሊ 3 ሽሕ ኤርትራውያን ካብ ሱዳን ናብ ኤርትራ ከምዝኣተዉ ጸብጻብ ዘ ጋርድያን ይጠቕስ።

ኣዝዮም ብዙሓት ኤርትራውያን፣ ንሓደ ጉዕዞ ናይ ኣውቶቡስ ትኬት፣ ልዕሊ 400 ዶላር እናኸፈሉ ናብ ደቡብ ሱዳን ንምስጋር ይፍትኑ ምህላዎም’ውን ክሕበር ጸኒሑ።

ናብ ደቡብ ሱዳን ዝተበገሱ ‘ሞ ደሃዮም ዝጠፍአ 10ታት ኤርትራውያን ከምዘለዉ’ውን ኣቐዲሙ ተቓሊሑ’ዩ።

ናብ ኢትዮጵያ ዝተበገሱ ኤርትራውያን ድማ፣ ብዛዕባኹም ዝኾነ መምርሒ ኣይተዋህበናን ብዝብል፣ ሰራዊት እታ ሃገር፣ ኣብ ከባቢ መተማ ዓጊቱ፣ ኣብ ግዝያዊ መዕቖቢ ሒዝዎም ምህላዉ ይንገር።

ኣብ ሱዳን ኣብ ዝካየድ ዘሎ ኵናት፣ ግዳያት ሞትን ካልእ መጉዳእትን ናይ ዝኾኑ ኤርትራውያን፣ ዛጊት ብንጹር ዝተረኽበ ሓበሬያ የለን።

ይኹን’ምበር ዘ ጋርድያን፣ ኣብታ ሃገር ዝርከቡ፣ ስሞም ዘይጠቖሶም ተጣበቕቲ ንዝሃብዎ ሓበሬታ ምርኩስ ብምግባር ኣብ ዝዘርግሖ ጸብጻብ፣ ኣብቲ ሰለስተ ሰሙኑ ኣቝጺሩ ዘሎ ኵናት፣ ብውሕዱ ትሽዓተ ኤርትራውያን ህይወቶም ከምዝሰኣኑ ኣመልኪቱ።

ኣህጉራዊ መዓልቲ ናጻ ፕረስ፣ ሎሚ ረቡዕ 3 ግንቦት ብደረጃ ዓለም ይዝከር ኣሎ።እዚ ኣብ ዝተፈላለየ ሃገራት ዝዝከር ዘሎ ኣህጉራዊ መዓልቲ ናጻ ፕረስ፣ ኤርትራ ኣብ እትርከበን ሓያሎ ሃገራት ዓለም፣ ህዝቢ ሓሳቡ ብናጻ ናይ ምግላጽ መሰል ተሓሪሙ ምህላዉ ኣጉሊሑ።ኣብዛ ዕለት፣ መንግስቲ ኤርትራ ካብ ቀዳሞት ጸላእቲ ፕረስ ምዃኑ፣ ብዝተፈላለዩ ትካላት ተጣበቕቲ ሰብኣዊ መሰላት ዝወጽእ ዘሎ መግለጺታት የመልክት።

ኣብዚ ናይ ሎሚ ዓመት፣ ኣህጉራዊ መዓልቲ ናጻ ፕረስ’ውን፣ ቀዳሞት ጸላእቲ ናጻ ፕረስ ተባሂሎም፣ ብሕማቕ ኣብነት ካብ ዝተጠቕሱ መራሕቲ፣ ከም ናይ ቅድሚኡ ዓመታት፣ ፕረዚደንት ኢሳይያስ ኣፈወርቂ ግኑን ስም ሒዙ ቀሪቡ ኣሎ።

ኣብ ኤርትራ፣ ካብ 2001 ኣትሒዞም በብእዋኑ ኣብ ቀይዲ ዝኣተዉ ልዕሊ 20 ዝኾኑ ጋዜጠኛ ናይ ብሕቲ ጋዜጣታትን ኣዳላውትን ከምኡ ድማ ጋዜጠኛታት ሚኒስትሪ ዜናን ሃለዋቶም ኣይፍለጥን።

ኣብዚ እዋን’ዚ ዝኾነ ናይ ብሕቲ ጋዜጣ ይኹን ካልእ ማዕከን ዜና ኣብ ዘይብላ ኤርትራ፣ ኣብ ርእሲ ድማ ንሓያሎ ዓመታት ንዝተቐየዱ ጋዜጠኛታት ናብ ፍርዲ ከተቕርብ ብዘይምኽኣላ፣ ነዚ ዝሓለፈ 22 ዓመታት ብናጽነት ፕረስ ኣብ ድሕሪት ምስ ዝስራዓ ሃገራት’ያ ትርከብ።

ጋዜጠኛታት ብዘይዶብ ብዘስፈሮ ጸብጻብ፣ ንኤርትራ ብደረጃ ናጽነት ፕረስ ካብ 180 ሃገራት ኣብ መወዳእታ’ዩ ሰሪዑዋ።

ኖርወይ፣ ደንማርክ፣ ሽወደን፣ ኤስቶንያን ፊንላንድን ብናጽነት ፕረስ ኣብ ዝለዓለ ደረጃ ክርከባ እንከለዋ፣ ሰሜን ኮርያ፣ ኤርትራ፣ ኢራን፣ ቱርኪመንስታንን ሚያንማርን ከኣ ናጽነት ፕረስ ዘይፈቕዳ ሃገራት ተባሂለን ኣብ ድሕሪት ተሰሪዐን ኣለዋ።

ኣቦይን ኣደይን በበይኑ ሕልሞም  ክንዛረብ ክንደይ ግዜ ሎ ትም ሰለስተ ጎራሕት ስ ተዓሪቖም ጉጅለ ህግደፍ ንዘተ ተላኢኾም ሉኡኻት ዩሁዳ ንኣዲስ ኣበባ ኣትዮም’’ ሐዊ ቶም ጀጋኑ ተን ዋዕሮታት ኤርትራዊ የ ካብ ራስ ቄሳር ክሳብ ድሜራ ሂወቱ ዝወፍፈየ ንመሰሉ ባዕሉ ክውስንዩ ህዝቢ ኤርትራ ዝደመየ መደምደምታ ኣለዎ ናይ ጉጅለ ህግደፍ ሆየ ሆየ’’