ኣቦ መንበር እቲ ማሕበር ኣቶ ብርሃነ ነጋሲ ንቢቢሲ ኣብ ዝሃቦ ቃል፡ እቲ ኲናት ካብ ዝጀመር ኣትሒዙ መርድእ ሓደ ኤርትራዊ ስደተኛ ከም ዝበጽሖምን ደሃይ ካልኦት ክልተ ስደተኛታት ከም ዘይፍለጥን ሓቢሩ።

እዞም ውልቀሰባት፡ “ምናልባት በቲ መጥቃዕቲ ተቐቲሎም ወይ ሓማስ ጅሆ ካብ ዝሓዞም ክዀኑ ይኽእሉ’ዮም ዝብል ግምት ኣለና። ነዚ ዝምልከት ሓበሬታ ኸኣ ካብ ላዕለዋይ ጽፍሒ ፖሊስ ንጽበ ኣለና” ክብል ተዛሪቡ።

በቲ ፍልስጤማዊ ዕጡቕ ጕጅለ ሓማስ ብ 7 ጥቅምቲ ኣብ ልዕሊ እስራኤል ዝፈጸሞ መጥቃዕቲ፡ 1400 ሰባት ክሞቱ እንከለው፡ 229 ሰባት ጅሆ ተታሒዞም ናብ ቓዛ ተወሲዶም።

እስራኤል ነዚ መጥቃዕቲ ድሕሪ ዝሃበቶ ሰፊሕ ግብረ-መልሲ ኣብ ልዕሊ ቓዛ ተኸታታሊ ደብዳብ ነፈርቲ ትፍጽም ዘላ ኰይና ክሳብ ሕጂ ልዕሊ 8300 ሰባት ከም ዝተቐትሉ ሓበሬታ ሚኒስትሪ ጥዕና ቓዛ የመልክት።

ኣብዚ ሕጂ እዋን፡ እስራኤል ብመሬት ‘ዓበይቲ’ ውግኣት ይካየዱ ከም ዘለው ክትገልጽ እንከላ፡ ነበርቲ ሰሜን ቓዛ ታንክታት ክሓልፋ ከም ዝርኣዩ መሰኻኽር ዓይኒ ይገልጹ ኣለው።

እቲ ኲናት ብቐጥታ ካብ ዝሃሰየን ከባቢታት ደቡብ እስራኤል ዝተመዛበሉ ስደተኛታት ስራሕ ክሰርሑ ብዘይምኽኣሎም፡ “ኣብ ሕማቕ ኵነታት ኣለው” ዝብል ኣቶ ብርሃነ፡ ህጻናት ንዝርከቡዎም ልዕሊ 150 ስደተኛታት ናይ መግቢ፡ ክዳን፡ ስነልቦናዊ ደገፋትን ካልኦት ሓገዛትን ንገብር ክብል ገሊጹ።

“እቲ ኣብ መጥቃዕቲ ዝተቐትለ ስደተኛ ኣብ ስዶሮት’ዩ ዝነብር ነይሩ፤ ብዙሓት ፖሊስ ዝተቐትልሉ ዓዲ’ዩ። እቲ ሓደ ደሃዩ ዝጠፍአ ኤርትራዊ’ውን ኣብኡ ይነብር ከም ዝነበረ ስድራኡ ናብ ፖሊስ ሓቢሮም ኣለው” ብምባል ሕጂ’ውን ብዙሓት ምስ ቤተሰቦምን መሓዙቶምን ክራኸቡ ዘይክኣሉ ምህላዎም ጠቒሱ።

መብዛሕትኦም ተመዛበልቲ ካብ ኣሽከሎንን ኣብ ዶብ ቓዛ ኣብ ዝርከባ ከተማታት ዝርከቡን ምዃኖም ዝገልጽ ኣቶ ብርሃነ፡ ቈልዑ፡ ጸገም ጥዕና ዘለዎም ከም ዝርከቡዎምን ብሰንኩ ብዙሓት ካብ ስራሕ ከም ዝበዀሩን ሓቢሩ።

ቅድም ኢሉ ቢቢሲ ዘዘራረቦ ሓደ ተቐማጢ ኣሽከሎን ዕጡቓት ሓማስ ብዝተኰሱዎ ሮኬት መንበሪ ገዛኡ ተሃሪሙ ናታንያ ናብ ዝበሃል ከተማ ተመዛቢሉ ከይዱ’ዩ።

ኣብዚ ሕጂ እዋን፡ እቲ ኲናት ንተመዛበልቲ ጥራይ ዘይኰነ ነቶም ኣብ ተልኣቪቭ ዘለው’ውን ከም ዝጸለዎምን እታ ማሕበር ኣብ ሓደጋ ንዝወደቑ ስደተኛታት ትሕግዝ ከም ዘላን እዩ ዝገልጽ።

“ክሳብ ሕጂ ኣብ እየሩሳሌም ደሓን እዩ፤ ግን እቲ ኲናት እናበርትዐ ክኸይድ እዩ። እቲ ናትና ሕብረተሰብ ከኣ ካብ ኢድ ናብ ኣፍ ዝናበር ትሑት ስራሕ ዝሰርሕ’ዩ። ከምዚ እንተቐጺሉ እሞ ብሸነኽ ሊባኖስ’ውን ጐንጺ ዝውላዕ እንተዀይኑ ሕብረተሰብና ኣዝዩ ክጕዳእ ይኽእል’ዩ” ክብል ስክፍታኡ ገሊጹ።

ከም ሃገራት ፊሊፒንስን ታይላንድን ዝበላ ሃገራት ዜጋታትን ከውጽኣ ብምጅማረን ድሮ ከም ሕርሻ ዝበሉ ገለ ማሕበረ-ቁጠባዊ ጽላታት ተጸልዮም ከም ዘለውን ኣብ ገለ ሃለኽቲ ወሰኽ ዋጋታት ከም ዝተራእየን ሓቢሩ።

ኣብዚ ሕጂ እዋን፡ ሓይልታት እስራኤል ናብ ሰሜናዊ ቓዛ ክኣትው እንከለው፡ ኣብ መሬት ምስ ሓማስ ከቢድ ምልውዋጥ ተዅሲ ከም ዘሎ ጸብጻባት ይሕብሩ።

ብርክት ዝበሉ ትካላት ሕቡራት ሃገራት ሰብኣዊ ምቁራጽ ተጻብኦታት ክግበር ይሓቱ እኳ እንተሃለው፡ እስራኤልን ኣሜሪካን ነቲ ጻውዒታት ብምንጻግ እቲ ኲናት ክቕጽል ምዃኑ ገሊጸን።

እቶም ንልዕሊ ክልተ ሰሙን ኣብ ቀይዲ ዝጸንሑ ስደተኛታት ሕቶ ዑቕባኦም ኣብቲ መዓስከር ክርአ ምዃኑ ካብ ማዕከናት ዜና ኬንያ ዝተረኽበ ሓበሬታ የረድእ።

ብዘይካ’ዚ ምስኣቶም ሸሞንተ ትሕቲ ዕድመ ህጻናት ምንባሮምን ንከባቢ ክልተ ሰሙን ኣብ ሕማቕ ኵነታት ተታሒዞም ምንባሮምን ‘ዘ ነሽን’ ኣብ ዝሓለፈ ሰሙን ኣብ ዝዘርግሖ ዜና ኣቃሊሑ ነይሩ።

ሰብ መዚ ማሕበር ቀይሕ መስቀል ኬንያ፡ ኣተሓሕዛ ሰብኣዊ መሰላት ንምርግጋጽ ኣብ ኣብያተ ማእሰርቲ ብስሩዕ ኣብ ዘካይድዎ ፈተሻ እዮም ነቶም ሸሞንተ ኤርትራውያን ትሕቲ ዕድመ ህጻናት ኣብ ቤት ማእሰርቲ ሎድዋር ኣብ ሕማቕ ኵነታት ዝረኸብዎም።

ሰብመዚ ቀይሕ መስቀል ኬንያ ነዚ ኣመልኪቶም ኣብ ዝሃብዎ መግለጺ፡ ነቶም ካብ ወለዶም ወይ ኣዝማዶም ተፈልዮም ዝተረኸቡ ህጻናት፡ መንጸፍ፡ ኮቦርታ፡ ላምስያ፡ ናውቲ ንጽህናን ካልእ መሰረታዊ ነገራትን ሓገዝ ከምዝገበሎም ኣፍሊጦም።

እቶም ኣብ ቤት ማእሰርቲ ኬንያ ዝተረኽቡ ሓንቲ ጓል ሓደ ዓመትን መንፈቕን ቈልዓ እትርከቦም ትሕቲ ዕድመ ኤርትራውያን ህጻናት፡ ምስ ካልኦት 60 ኤርትራውያን ኣብ ዝሓለፈ 5 ጥቅምቲ እዮም ብዘይሕጋዊ መገዲ ንኬንያ ከኣትው ብፖሊስ ተታሒዞም።

እቶም ሸውዓተ ህጻናት ካብ 10-17 ዓመት ዕድመ ዘለዎም ምዃኖም’ውን ሓበሬታ ፖሊስ የረድእ።

እቶም ህጻናት ካብ ወለዶም ወይ ኣዝማዶም ተፈልዮም ኣብ ዘይተዛዘመ ህንጻ ተታሒዞም ምንባሮምን፡ ፖሊስ እቲ ከባቢ፡ ነዞም ህጻናት ንምክንኻን ኣመና ተጸጊሙ ምንባሩን ክግለጽ ጸኒሑ እዩ።

እቶም ኣብ ቤት ፍርዲ ዝቐረቡ ወለዲ ወይ ኣዝማድ እዞም ህጻናት፡ ናብ ኬንያ ብዘይ ሕጋዊ መእተዊ ሰነዳት ኣትዮም ብዝብል ተኸሲሶም ኣብ ቤት ማእሰርቲ ሎድዋር ተዳጒኖም ጸኒሖም።

ትካል ሰብኣዊ መሰላት ኬንያ፡ ኣተሓሕዛ እቶም ኤርትራውያን ህጻናት ከምዘሻቐሎ ብምግላጽ፡ ኣብቲ ጸበብቲ ክፍሊታት ቤት ማእሰርቲ መደበር ፖሊስ ዝገጥሞም ዘሎ ኣተሓሕዛ፡ ንጥዕናኦምን ስነኣእምሮኣዊ ኵነታቶምን ኣሉታዊ ጽልዋ ከምዘለዎ ኣተሓሳሲቡ።

እቶም ኤርትራውያን ናብ መዓስከር ስደተኛታት ካኩማ ክውሰዱ ዝተወሰነ፡ እቲ ዝጸንሑሉ ቤትማእሰርቲ ክሕዞም ስለዘይክእል፡ እቶም ስደተኛታት ክፍትሑን ጉዳዮም ብዩኤንኤችሲኣርን ክፍሊ ጉዳይ ስደተኛታት ኬንያ ክርአን ቤትጽሕፈት ኣኽባር ሕጊ ድሕሪ ምጥላቡ እዩ።

ምስቲ ጉዳይ ዘይሕጋዊ ምስግጋር ሰባት ብዝተሓሓዝ ሰለስተ ኬንያውያን ተታሒዞም ከምዘለውን፡ ሕጋዊ ሰነድ ዘይብሎም ወጻእተኛታት ናብ ኬንያ ኣእቲኹም’ ዝብል ክሲ ተመስሪቱሎም ኣሎ።

ምስ ኢትዮጵያን ደቡብ ሱዳንን ዝዳወብ ዞባ ቱርካና፡ ዘይሕጋውያን ስደተኛታት ናብ ኬንያ ዝኣትውሉ ቀንዲ መስመር ኰይኑ ምህላውን ኣባላት ፖሊስን ኬንያውያንን ከምዝሳተፉሉን ይግለጽ።

ካብ ሃገሮም ወጺኦም ዝሓሸ ዝነብሩሉ ሃገር ዘናድዩ ኤርትራውያን ዘይተኣደነ ገንዘብ ንደላሎን ኣሰጋገርትን ከፊሎም በዚ መስመራት ክሰግሩ ከምዝጸንሑን፡ ዝተፈላለየ ሓደጋታትን ግህሰታትን ከጋጥሞም ከምዝጸንሐን፡ ብዙሓት ይገልጹ።

ብፍላይ ኣብ ዝሓለፈ ሒደት ዓመታት፡ ኣብ ኢትዮጵያ ዝነበሩ፤ ከምኡ'ውን ምስ ኵነታት ሱዳን ተኣሳሲሩ'ውን ኣብታ ሃገር ዝነበሩ ኤርትራውያን ዝርከብዎም ስደተኛታት ህይወቶም ንምድሓን ናብ ጐረባብቲ ሃገራት ድሕሪ ምብታኖም፡ ብብዝሒ በዚ መስመራት ክሰጋገሩ ከም ዝጸንሑ ጸብጻባት የመልክቱ።