ቻይናውያን ካብ ሱዳን ኣብ ምውጻእ ኤርትራ "ንዝሃበቶ ደገፍ" መርኣያ ዘለወን "ዓሚቚ ምሕዝነት" ምዃኑ ብምጥቃስ ድማ ንፕረዚደንት ኢሳይያስ ኣመስጊኑ።

ቻይና ምስ ኤርትራ ዘለዋ ርክብ "ስትራተጂካውን ንነዊሕ ዝጠመተን" ምዃኑ'ውን እቲ ቻይናዊ መራሒ ተዛሪቡ።

ኤርትራ፡ ምስ ሃገራዊ ኩነታታ ዝሰማማዕ ናይ ልምዓት ኣንፈት ክትክተል፡ ከምኡ'ውን ልኡላውነታን ጸጥታን ከተውሕስ ቻይና ከምእትድግፍ ዢንፒንግ ገሊጹ። ኣብ ውሽጣዊ ጉዳያት ኤርትራ ንዝግበር ምትእትታውን እገዳታትን ከምእትቃወም'ውን እቲ ቻይናዊ መራሒ ኣነጺሩ።

"ሓባራዊ ጥቕሚ ዘለዎ ምትሕግጋዝ ንምድንፋዕን ብመንገዲ፡ ከም ቻይናዊ ተበግስ ’በልት & ሮድ’ [Belt and Road]፡ ቻይና-ኣፍሪቃ ናይ ምትሕግጋዝ ፎረም፡ ከምኡ'ውን ጠመተ ሰላምን ልምዓት ቀርኒ ኣፍሪቃ ዝተባህሉ ዝተፈላለዩ ተበግሶታት ቻይና ምስ ኤርትራ ክትሰርሕ ድልውቲ እያ"።

ጉጅለታት ሕክምናን ላዕለዎት ክኢላታት ሕርሻን ናብ ኤርትራ ምስዳድ ከምእትቕጽል ዝገለጸ፡ እቲ ዴሳዊ መራሒ፡ ኣብ ኣብ ምህናጽ ትሕተ-ቅርጺ፡ ቴለኮሚኒኬሽን፡ ሕርሻ፡ ዕደናን ሃብቲ ዓሳን ዘሎ ምትሕግጋዝ ንምሕያል ድልውቲ ከምዘላ'ውን ገሊጹ'ሎ።

ፕረዚደንት ኢሳይያስ ብወገኑ፡ ንቻይና ዘለዎ ናእዳ ብምግላጽ፡ ዓለምለኻዊ ርትዒን ፍትሕን ብምምጻእ ኣብ ምዕባለን ገስጋስን ሰብ ዓቢ ኣበርክቶ ክምትገብርን ተዛሪቡ ክብል ቻይና ደይሊ ጸብጺቡ።

"ብዛዕባ ምስ ቻይና ዘለዎ ንልዕሊ ፍርቂ ክፍለዘመን ዝቐጸለ ፍሉይ ምትእስሳር ዝተዛረበ" እቲ ኤርትራዊ መራሒ፡ ህዝቢ ቻይና ንቃልሲ ኤርትራ ዝሃቦ ደገፍ ዘይርሳዕ ምዃኑ ኣመስጊኑ።

እቲ ፈላሚ ወተሃደራውን ፖለቲካውን ስልጠና ኣብ ቻይና ከምዝረኸበ ዝንገረሉ ፕረዚደንት ኢሳይያስ፡ ቅድሚ 15 ዓመታት ንመወዳእታ ግዜ ናብ ቻይና ከምዝበጽሐ ይንገረሉ።

ኣቶ ኢሳይያስ ንኣርባዕተ መዓልታት ኣብታ ሃገር ኣብ ዝጸንሓሉ እዋን ምስ ቻይናዊ መዘናኡ ሺ ዢንፒንግ ክራኸብ ምዃኑ ሚኒስተር ዜና ኤርትራ የማነ ገብረመስቀል ብትዊተር ሓቢሩ'ሎ።

"ክልቲኦም መንግስታት ኣብ መንጎ ክልቲአን ሃገራት ንዘሎ ምዉቕ ክልተኣዊ ሽርክነት ንምትራር ኣብ ፖለቲካዊ፡ ቁጠባዊ፡ ፋይናንሳዊን ንግዳውን ጉዳያት ክመያየጡ እዮም" ክብል እቲ ሚኒስተር ጠቒሱ።

ኣብ ጥሪ 2022 ኣብ ኤርትራ በጺሑ ዝነበረ ሚኒስተር ጉዳያት ወጻኢ ቻይና ዋንግ ዪን፡ ፕረዚደንት ኢሳይያስ "ኣብ ዝቐልጠፈ እዋን" ናብ ሃገሩ ምብጻሕ ከካይድ ካብ ፕረዚደንት ዢንፒንግ ዝተላእከ ዕድመ ኣቕሪቡ ነይሩ'ዩ።

እቲ ፈላሚ ወተሃደራውን ፖለቲካውን ስልጠና ኣብ ቻይና ከምዝረኸበ ዝንገረሉ ፕረዚደንት ኢሳይያስ ቅድሚ 15 ዓመታት ንመወዳእታ ግዜ ናብ ቻይና ከምዝበጽሐ ይንገረሉ።

ኣብ ዝሓለፈ ኣስታት ክልተ-ዓሰርተ ዓመታት ኤርትራ ብተዛማዲ ምስ ቻይና ዝሓሸ ዝምድና'ዩ ጸኒሑዋ።

ቻይና ምስ ኣፍሪቃ ዘለዋ ቁጠባዊን ጸጥታውን ምትእስሳራት እናዓበየ ክመጽእ ምጽንሑ ይፍለጥ።

ቁጠባዊ ምትእስሳር ኤርትራን ቻይናን

ክልቲአን ሃገራት ካብ ፈለማ ናጽነት ኤርትራ ዝጀመረ ቁጠባዊ ምትሕግጋዝ ጸኒሑውን'ዩ።

ኣብ ፈለማ 90ታት ኩባንያታት ህንጻ ቻይና ኣብ ዳግመ-ህንጸት ናይታ ሓዳስ ሃገር ይሳተፋ ምንባረን ይዝከር።

ኣብ ዝቐጸለ ዓመታት'ውን ሓያለ ኩባንያታት ቻይና ኣብ ዳህሳስን ኲዕታን ማዕድናት ክሳተፋ ጸኒሐን።

ኣብዚ ቀረባ እዋን ጥራይ ሓደ ካብቶም ቻይናውያን ኩባንያታት ኣብቲ ዓቢ ተስፋ ተነቢሩሉ ዘሎ ዕደና ፖታሽ ሚልዮናት ኣውፊሩ'ሎ።

እቲ ሲችዋን (Sichuan Road and Bridge Group Co., Ltd.) ዝተባህለ ቻይናዊ ኩባንያ ኣስታት 200 ሚልዮን ዶላር ዝትመን 50 ሚእታዊት ብርኪ ናይቲ ኣብ ኮሉሊ ዝርከብ ፕሮጀክት ዕደና ፖታሽ ካብ ሓደ ዳናካሊ ዝተባህለ ኣውስትራልያዊ ኩባንያ'ዩ ገዚኡዎ። እቲ ዝተረፈ 50 ሚእታዊት ብመንግስቲ ኤርትራ ዝውነን'ዩ።

እቲ ናይ 200 ዓመታት ዕድመ ከምዝህልዎ ዝንገረሉ ፖታሽ ኮሉሊ ኣብ መወዳእታ 2021 ወይ መጀመርታ 2022 ምፍራይን ናብ ወጻኢ ምስዳድን ክጅምር ትጽቢት ተገይሩሉ'ኳ እንተነበረ፡ ክሳብ ሎሚ ዕደና ከምዘይተጀመረ ይግለጽ።

ትካል ጽርግያን ድልድልን ሲቹዋን (ኤስ ኣር ቢ ጂ) በቲ ኣብ ዙርያ ዓለም ኣብ ምስኣልን ምህናጽን ትሕተ ቅርጺ መጓዓዝያ ተወዳዳሪ ከም ዝዀነ ዝንገረሉ፡ ቻይናዊ ኩባንያ ሽዳዎ ዝውነን ኰይኑ ኣብ ዕዳጋ 'ስቶክ ኤክስቼንጅ ሻንጋይ' ዝተመዝገበ እዩ።

እቲ ትካል ኤርትራ ኣብ እትርከበን ልዕሊ ሰላሳ ሃገራትን ዞባታትን ዓለም ኣብ ዝተፈላለየ ዋኒናት ይነጥፍ።

ብዘይካ'ዚ፡ ሓያለ ካልኦት ትካላት ቻይና ኣብ ዳህሳስን ኩዕታን ወርቅን ካልኦት ማዕድናትን ተዋፊረን ከምዘለዋ ጸብጻባት ይገልጹ።

ኣብ ምህናጽ ጽርግያታት ዝተዋፈራ ከምዘለዋ'ውን ክግለጽ ጸኒሑ'ዩ።

ኣብ ሕዳር 2019 ቻይናዊ ኩባንያ 'ስፌኮ' (SFECO) 134 ኬሜ ዝንውሓቱ፡ ካብ ዓዲ-ጓዕዳድ ተበጊሱ፡ ብሓበላ ኣቢሉ ብምሕላፍ ናብ ምዕራባዊት ከተማ ኣቑርደት ዝኣቱ በዓል ክልተ-መስመር ናይ ቅጥራን ጽርግያ ክሃንጽ ኮንትራት ከምዝወሰደ ብወግዒ ተገሊጹ ምንባሩ ይዝከር።

ኣምባሳደር ቻይና ኣብ ኤርትራ፡ ሓላፊ ቁጠባዊ ጉዳያት ህግደፍ ኣቶ ሓጎስ ገብረሂወትን ሚኒስተር ህንጻ ኣቶ ኣብርሃ ኣስፍሃን ንምጅማርን እቲ ፕሮጀክት ብወግዒ መሪቖም ከፊቶሞ። እንተኾነ፡ እቲ ኣብ ውሽጢ ክልተ ዓመታት ክዛዘም ትጽቢት ዝተገብረሉ ፕሮጀክት ምኽንያቱ ብዘይተፈልጠ ከምዝደስከለ ጸብጻባት ይሕብሩ።

ኣብ ሕዳር 2021 ድማ ኤርትራን ኣብቲ ብ’በልት & ሮድ’ (Belt and Road) ዝፍለጥ ዓቢ ናይ ቻይና ዓለምለኻዊ ተበግሶ ምህናጽ ትሕተ-ቅርጺ ሰነድ ክትሳተፍ ፈሪማ ነይራ።

እቲ ንዓለም ብመሬትን ባሕርን ከራኽብ ትጽቢት ዝግበረሉ ተበግሶ፡ “ንክልቲአን ሃገራትን ህዝብታትን፡ ከምኡ’ውን ንማሕበረሰብ ቻይና-ኣፍሪቃ ዘርብሕ’ዩ” ክብል ኤምባሲ ቻይና ኣብ ኤርትራ ገሊጹ። እቲ ኣስታት ሓደ ትሪልዮን ዶላር ከምዝውድእ ዝግለጽ ተበግሶ፡ ንመስመራት ንግዲ ዓለም ንምስፋሕ ዝዓለመ ምዃኑ ይንገረሉ።

ብዘይካ'ዚ፡ እታ ንእሽቶ ዕዳጋ ዘለዋ ኤርትራ፡ ከም ኵለን ሃገራት ኣፍሪቃ ካብ ቻይና ብዙሕ ኣቑሑት ዝቐርበላ'ያ።

ቻይና ኣብ ሃገራት ኣፍሪቃ ትገብሮ ዘላ ሰፊሕ ወፍሪ (ኢንቨስትመን) ኣብ ናይ "ዕዳ መጻወድያ" ንምእታው ዝዓለመ ሜላ'ዩ ተባሂሉ ክንቀፍ ምጽንሑ ይፍለጥ።

ሃገራት ምዕራብ'ውን ንጽልዋ ቻይና ኣብታ ኣህጉር ንምድራት ኣብዚ ቀረባ እዋን ሓያለ ዲፕሎማስያዊን ቁጠባውን ተበግሶ ክወስዳ ጸኒሐን'የን።

እታ "ርእሰ-ምርኮሳ" ዝብል መትከል እትኽተል ኤርትራ ግን፡ ዋላ'ኳ ኣዝዩ ድኹም ቁጠባ ዘለዋ እንተዀነ ብዙሕ ዕዳ ከምዘየዋህለለት ይንገረላ።

ፕረዚደንት ኢሳይያስ ኣብ ጥሪ 2022 ኣብ ዝገበሮ ቃለ መሕትት ንትሕተ ቅርጺ ኤርትራ ወደባትን ጽርግያን ንምሕዳስን መገብቲ ጽርግያታት ንምስራሕን ምስ ቻይና ከምዝሻረኽ ገሊጹ ነይሩ።

https://ichef.bbci.co.uk/news/320/cpsprodpb/042c/live/41c57310-f1e4-11ed-a142-ab0e42bfd9c3.jpg 320w, https://ichef.bbci.co.uk/news/480/cpsprodpb/042c/live/41c57310-f1e4-11ed-a142-ab0e42bfd9c3.jpg 480w, https://ichef.bbci.co.uk/news/624/cpsprodpb/042c/live/41c57310-f1e4-11ed-a142-ab0e42bfd9c3.jpg 624w, https://ichef.bbci.co.uk/news/800/cpsprodpb/042c/live/41c57310-f1e4-11ed-a142-ab0e42bfd9c3.jpg 800w" alt="ሚኒስተር ጉዳያት ወጻኢ ቻይና ዋንግ ዪን ምስ ፕረዚደንት ኢሳይያስን " width="800" height="450" class="e3vrtyk0 bbc-rb7xa0 e1mo64ex0" style="box-sizing: inherit; border-style: none; display: block; width: 645.325px; height: auto;" />

ምንጪ ስእሊ,YEMANE G. MESKEL/TWITTER

 

 

ድሒሩ ብጀነራል ዓብደልፈታሕ ኣልቡርሃን ዝምራሕ ወተሃደራዊ ሓይሊ፡ "ኲናት ሓድሕድ" ንምክልኻል ብዝብል፡ ዕልዋ መንግስቲ ብምክያድ ካብ ሲቪላዊ ቀዳማይ ሚኒስተር ዓብደላ ሓምዶክ ስልጣን መንዚዑ።

ኣልቡርሃን ሱዳን፡ ናብ ሲቪላዊ ምምሕዳር ንምስግጋር ተወፋይነት ከምዘለዎ እዩ ዝገልጽ።

ንወተሃደራዊ ሓይሊ ዘይኣምኑ ደለይቲ ዲሞክራሲ ፖለቲከኛታት ግን፡ ኣንጻር እቲ ወተሃደራዊ መንግስቲ ድምጾም ኣስሚዖም፤ ዲሞክራስያዊ ስርዓት ክትከል ብሰለፍን ተቓውሞን ክሓቱ ጸኒሖም እዮም።

እዚ ንኣዋርሕ ብዘይምቍራጽ ቀጸለ፤ ሱዳን ብኽልተ ወተሃደራዊ ጀነራላት ብመሰጋገሪ ልኡላዊ ቤት ምኽሪ ክትመሓደር ጸኒሓ።

ኣዛዚ ሰራዊት እታ ሃገር ጀነራል ዓብደልፈታሕ ኣልቡርሃን ቀንዲ ኣካል ናይቲ ልኡላዊ ባይቶ ኰይኑ፡ ኣዛዚ ፍሉይ ሓይሊ ዝዀነ ጀነራል መሓመድ ሓምዳን ዳጋሎ (ሄመቲ) ድማ ምክትል ኰይኑ ጸኒሑ።

እቲ ተቓውሞ እናቐጸለን ምስግጋር ስልጣን ናብ ሲቪላዊ ምምሕዳር እናቐረበ ምስ ከደን፡ ኣብ መንጐ እቶም ጀነራላት ዝነበረ ምትፍናን ርኡይ እናዀነ መጺኡ።

ምክትል ፕረዚደንት ሃገራዊ መሰጋገሪ ልኡላዊ ባይቶ ሱዳን ጀነራል ሓምዳን ዳጋሎ፡ እቲ ብጀነራል ቡርሃን ዝምራሕ ብወተሃደራዊ ዕልዋ ዝመጸ መንግስቲ ምንቃፍ ጀሚሩ፤ ኣብኡ ምስታፉ'ውን ከም ጌጋ ክገልጾ ተሰምዐ።

መበገሲ ናይዚ ሕጂ ዘሎ ግጭት፡ ኣብ መንጐ ክልቲኦም ጀነራላት ዘሎ ዘይምርድዳእ እዩ።

እቶም ጀነራላት ስልጣን ንሲቪላዊ ምምሕዳር ከረክቡ ቃል ብምእታው፡ ኣባላት ሓይሊ ጀነራል ዳጋሎ ናብ ሰራዊት እታ ሃገር ክጽንበሩ ክፈቕዱ ተሰማሚዖም።

ብሕሜቲ ዝምራሕ 100 ሽሕ ኣባላት ዝሓቘፈ ሓይሊ ህጹጽ ደገፍ፡ መዓስ እዩ ናብ ሰራዊት እታ ሃገር ዝጽንበር? ካብ ክልቲኦም ጀነራላት ግን ብድሕሪኡ ነቲ ዝተዋሃሃደ ሓይልታት መን ይመርሖ? ኣብ ዝብሉ ቁልፊ ጉዳያት ኣይተሰማምዑን።

እቶም ጀነራላት ፍልልያቶም ብዘተ ንምፍታሕ ንመዓልትን ሰሙናትን'ኳ እንተፈተኑ፡ ኣይከኣሉን። ኣብ ክንድኡ፡ ሰራዊቶም ኣዋፊሮም፡ ናብ ቅሉዕ ግጭት ኣምሪሖም።

ክልቲኦም ጀነራላት ኣብ ሱዳን ጥራይ ዘይኰነስ ብድሕሪኦም ዝድግፉን ዝቃወሙን ሓይልታትን ሃገራትን ከምዘለዉ ይንገር።

ካብኣተን፡ ጐረባብቲ ሃገራት፡ ኣብ ስግር ባሕሪ ዘለዋ ሃገራት ወሽመጥ ዓረብ፡ ሓያላን ሃገራት ዓለም ከይተረፋ፡ ብሓደ ወገን ወይ ብኻልእ ወገን ደው ኢለን ከምዘለዋ ይዝረብ።

ኢትዮጵያን ኤርትራን ኣበይ ኣለዋ?

ፖለቲካ ምብራቕ ኣፍሪቃ ብቐረባ ዝከታተል፣ ግብጺ ዝመደበሩ ኤርትራዊ ጋዜጠኛ ማሕሙድ ኣቡበከር ኣብ ዝተፈላለዩ መራኸቢ ብዙሃን ሰሪሑ እዩ። ፖለቲካዊ ሳይንስ ዝተማህረ ማሕሙድ፡ ኣብ ቀርኒ ኣፍሪቃ ብዛዕባ ስትራተጂያዊ ፖሊሲ ኣመሪካ ዝምልከት መጽናዕቲ ዝግበረ እዩ።

ኤርትራ ምስ ሩስያ ዘለዋ ምሕዝነትን ኣብ ቀረባ እዋን ጀነራል መሓመድ ሓምዳን ዳጋሎ ናብ ኣስመራ ዝገበሮ ጕዕዞን ኣብ ግምት ብምእታው፡ ፕረዚደንት ኢሳይያስ ነቲ ብሕሜቲ ዝምራሕ ሓይሊ ክድግፍ ምዃኑ ይእመን።

ንሱ ግን ኣይሰማማዕን እዩ።

ኣብዚ ቀረባ እዋን ኣብ ተለቪዥን ኤርትራ ቀሪቡ ቃለ መሕትት ዘካየደ ፕረዚደንት ኢሳይያስ ኣፍወርቂ ብምውካስ፡ "እቲ ኣፍልጦን ደገፍን ንጀነራል ኣልቡርሃን ዝተዋህበ ይመስል። እዚ ምስቲ ብዙሓት ሰባት ዝሓስብዎ ዝጻረር እዩ" ይብል።

ነዚ ዘቕርቦ ምኽንያት ድማ እቲ ፕረዚደንት፡ እቲ ጸገም ብከም በዓል ኢጋድ ዝኣመሰሉ ዞባዊ ውድባት ክፍታሕ ከምዝኽእል ስለዝገለጸ እዩ። ፕረዚደንት ኢሳይያስ፡ ንፈለማ እዋን ስም ኣሜሪካ ብሕማቕ ኣየልዐለን፡ ጥራይ ዘይኮነስ መርገጺኦም ምስ ናይ ዋሽንግተን ዝመሳሰል ከምዝዀነ ይዛረብ።

ኣብዚ ቃለ መሕትት፡ እቲ ፕረዚደንት ነቐፌታኡ ናብ ሕቡራት ሃገራትን ኣህጉራዊ ትካላትን እዩ ኣቕኒዑ፣ ይብል።

ከም ዝዝከር ኣብቲ ቃለ መሕትት፡ ፕረዚደንት ኢሳይያስ፡ መንግስቲ ኤርትራ እቲ ብዘይ ዝዀነ ይዅን ሻርነት ናብ 'በሪ ኣማን' - ውሑስ ምስግጋር - ከብጽሕ ዝኽእል እቲ ሰራዊት ጥራይ እዩ ኢሉ ከም ዝኣምንን፡ ቀንዲ ርክቡ ኸኣ ምስ ጀነራል ዓብዱልፋታሕ ኣልቡርሃን ከምዝነበረ ገሊጹ እዩ።

“ከም ጐረቤት ከም መሻርኽትን ቀጥታዊ ዝምድናናን ዝዀነ እንገብሮ ምምኽኻርን ምስ ቡርሃን እዩ ጸኒሑ” ብምባል፡ ንሱዳን ናብ ውሑስ ምስግጋር ከብጽሓ ዝኽእል እቲ ሰራዊትን እዩ ዝብል ዝጸንሐ መርገጺ ኤርትራ ኣመልኪቱ ነይሩ።

ኣብ ዓባይ ብሪጣንያ ኣብ ዝርከብ ዩኒቨርሲቲ በርሚንግሃም መምህር ፖለቲካ፡ ፌደራሊዝምን ፖሊሲን ዶክተር ብዙነህ ይመኑ፡ ኢትዮጵያን ኤርትራን "ንሓደ ካብቶም ክልተ ጀነራላት ከም ዝደገፋ ዝሕብር ጭቡጥ ሓበሬታ የለን" ይብል።

እቶም ክሳብ ሕጂ ካብ ክልቲኦም ጀነራላት ኣየናይ ዓብላልነት ከምዘሎ ኣብ ዘይተፈልጠሉ እዋን፡ ኣብዚ እዋን’ዚ ንሓደ ነጺልካ ምድጋፍ ሓደገኛ ከምዝኸውን ከኣ የመልክት።

እንተዀነ እቲ ኲናት እንተተናዊሑ፡ ንምርግጋእ ሱዳን ብዝብል "ጐረባብቲ ሃገራት ምናልባት ንሓዲኡ ወገን ክድግፋ እየን" ይብል።

ግደ ኢትዮጵያን ኤርትራንከ?

ብመሰረት ጋዜጠኛ ማሕሙድ፡ ፕረዚደንት ኢሳይያስ "ኣብ ሓንቲ ሃገር ሓደ ሓያል ሰራዊት ምህላው" እዩ ዝድግፍ።

ድሕሪ ውድቀት ኣልበሽር እታ ሃገር ብሓደ ስሩዕ ሰራዊት ጥራይ ክትግዛእ ከም ዝነበራን፡ ነቲ ሕጂ ዘሎ ህውከት ድማ ከም ጠንቂ ፍሽለት ስምምዕ ምቛም ሓባራዊ መንግስት ምዃኑ ይገልጽ።

ኣብ መንጐ ሲቪላውን ወተሃደራውን ሓይልታት ሓባራዊ መንግስቲ ዝቘመ ኰይኑ፡ ዓብደላ ሓምዶክ ቀዳማይ ሚኒስተር ኰይኑ ተመስሪቱ ምንባሩ ዝዝከር እዩ።

እዚ ኣብ ምትዕርራይ፡ ቀዳማይ ሚኒስተር ኣቢይ ኣሕመድ ኣገዳሲ ግደ ከምዝተጻወተ ይዝከር።

እቲ ግጭት ምስ ተበገሰ፡ እቲ ቀዳማይ ሚኒስተር ክልቲኦም ወገናት ክዛረቡን ነቲ ጸገም መፍትሒ ክረኽብዎን ጻውዒት ከምዘቕረበ ይዝከር።

በዚ ኣጠማምታ እዚ ግን፡ ፕረዚደንት ኢሳይያስ ናብ ሓደ ወገን ናይ ምጽጋዕ ዝንባለን ርእይቶን፡ ኣንጻር ተበግሶ እቲ ቀዳማይ ሚኒስተር ኣቢይ ይመስል- ይብል።

ከም ኣገላልጻ ማሕሙድ፡ ዝምድና ሱዳንን ኢትዮጵያን ብፍላይ ድሕሪ’ቲ ኲናት ትግራይ፡ ተወቒዑ እዩ።

“ሓያል ዘይምትእምማን ኣሎ። ሕጂ ግደ ኢትዮጵያ ውሑድ እዩ። ብርግጽ መርገጺ ኢትዮጵያ ቀዳምነት ክወሃቦ ይግባእ ነይሩ። ዋላ'ኳ ምስ ቱርኪ ሓባራዊ ተበግሶ ከም ዘቕረቡ ዝሕብር ሓበሬታ እንተሃለወ፡ ክሳብ ክንድዚ ቦታ ዝወሃቦ ኣይኰነን" ኢሉ።

ኢትዮጵያ ኣብ መንጐ ክልቲኤን ሃገራት ዘሎ ርክብ ካብ ምርኣይ ሓሊፋ ሽግር ሱዳን ንምፍታሕ ሓገዝ ቱርኪ ኣየድልያን እዩ።

ዶክተር ብዙነህ ብወገኑ፡ ክልቲአን ጐረባብቲ ሃገራት ኣብ ክንዲ ንሓደ ውድብ ዝድግፋ፡ እንተተኻኢሉ ኣብቶም ዝዋግኡ ወገናት ክዘራረቡ ከተባብዓ ይግባእ ኢሉ።

ምስ ጐረባብቲ ሃገራትን ኣህጉራዊ መሻርኽትን ዘለዎም ዝምድና ኣብ ግምት ብምእታው፡ ኣብ ሃገራዊ ረብሓታት ብምትኳር፡ ኣብ ሱዳን እንታይ ይፍጸም ከምዘሎ እውን ክከታተላ ይግባእ።

ኣብ ርእሲ’ቲ ኣብ መንጐ ኢትዮጵያን ኤርትራን ኣብ ሱዳን ዝካየድ ዘሎ ኲናት ምትንታን፡ ግብጽን ሱዳንን ብሰንኪ ዓቢ ግድብ ህዳሰ ምስ ኢትዮጵያ ንዓመታት ክሰሓሓባ ከምዝጸንሓ የመልክት።

ኢትዮጵያን ካልኦት ጐረባብቲ ሃገራት፡ እቲ ኲናት በዚ ኵነታት ክዛዘም ስለዘይደልያ፡ እተን ሃገራት ከም ውድብ ሕቡራት ሃገራትን ሕብረት ኣፍሪቃን ዝኣመሰሉ ትካላት ተጠቒመን ክልቲኦም ወገናት ናብ ልዝብ ዝምለሱሉ መንገዲ ክጸርጋ ይግባእ ይብል።

ተንታኒ ፖለቲካ ኣደም ካሴ ኣብ ቀረባ እዋን ንቢቢሲ ኣብ ዝሃቦ መግለጺ፡ ኢትዮጵያ ምስ ሱዳን ዘለዋ ዝምድና ብዓይኒ ኣህጉራዊ ዝምድናታት ክትጥምቶ ኣለዋ፣ ኢሉ ነይሩ።

ኢትዮጵያ ኣብ ሰሜናዊ ክፋል እታ ሃገር ኣብ እዋን ኲናት ብሱዳን ተወሲድኒ እትብሎም ሰፋሕቲ ግዝኣታት፡ ብመንጽር ሰላምን ኣህጉራዊ ተቐባልነት ብዘለዎ መገዲን ክትዝትየሉ ይግባእ ይብል።

ግዝኣታዊ ይግበኣኒ ዝለዓለሉ ከባቢታት፡ ብሓይሊ ዳግማይ ንምሓዝ ምፍታን ተግባራዊ ከምዘይኰነ ይገልጽ።