ጸኒሑ ዝተኣለየ ኣዘራራቢ ቃለ መሕትት ኣምባሳደር ኤርትራ ኣብ ደቡብ ሱዳን

ትማሊ ሰሉስ 26 ሕዳር 2024 ወኪል ኤርትራ ኣብ ደቡብ ሱዳን ኣምባሳደር ዮውሃንስ ተኽለሚካኤል ምስ ኤምባሲ ሜድያ ዘካየዶ ዘይልሙድ ቃለ መሕትት ኣብ ዩቲዩብ ቻነል ተፈንዩ ነይሩ።

ኣብቲ ምስ 'ኤርትራ ኤምባሲ ሚዲያ' (Eritrea EmbassyMedia) ዝተባህለ ኣካል ኤምባሲ ኤርትራ ኣብ ለንደን ዝዀነ ቻነል ዩቱብ ዝተገብረ ቃለ መሕትት ዲፕሎማስያዊን ፖለቲካዊን ጉዳያት እቲ ዞባ፡ ከምኡ'ውን ማሕበረኮማዊ ጉዳያት ኤርትራውያን ኣብታ ሃገር ዝሓቘፈ ዝተፈላለዩ ዛዕባታት ኣልዒሉ ነይሩ።

ይዅን እምበር፡ እቲ ኣምባሳደር ዮውሃንስ ብዛዕባ ርክብ ኤርትራን ኢትዮጵያን ዝደርጐሖ ትሕዝቶ ንጽባሒቱ ረቡዕ ካብቲ ቻነል ምስተኣልየ ኣዘራራቢ ጉዳይ ኰይኑ ኣሎ።

ኣብቲ ድሕሪ ሓደ መዓልቲ ፈነወ ካብቲ ቻነል ዝተኣልየ ቪድዮ፡ ኣምባሳደር ዮውሃንስ፡ ዝምድና ኤርትራን ደቡብ ሱዳን’ውን ኣብ ጽቡቕ ደረጃ ከምዘሎ፡ ምስ ኢትዮጵያ ዘሎ ዝምድና ግን ከም ቀደሙ ከምዘይኰነ ገሊጹ።

ኣምባሳደር ዮውሃንስ ነቲ ኣብ መንጐ ኣስመራን ኣዲስ ኣበባን ዘሎ ዝምድና የበላሽዎ ከምዘሎ ንዝኸሶ፡ ቀዳማይ ሚኒስተር ኢትዮጵያ ዶር ኣቢይ ኣሕመድ እቲ "ቘልዓ" ክብል ይገልጾ።

"ሕጂ'ቲ ሓደ ጸገም ዘሎ እንታይ'ዩ፡ እዚ ናይ ኣራት ኪሎ ቘልዓ ዝፈጠሮ ጸገማት፡ ነቲ ኣብ መንጐ ህዝብታት ኢትዮጵያን ኤርትራን ክህሉ ዝግብኦ ዝምድናታት ክቐትሎ'ዩ ዝሰርሕ ዘሎ" ኢሉ።

ቀዳማይ ሚኒስተር ኢትዮጵያ፡ ዶር ኣቢይ ኣሕመድ ኣብ 2018 ንብይን ኣልጀርስ ብዘይ ዝዀነ ይዅን ቅድመ ኵነት ተቐቢሉ እቲ ን20 ዓመታት ሰፊኑ ዝነበረ ኩነተ ኵናት ብዕርቂ ንምፍታሕ ንኣስመራ ብምኻድ ምስ ፕረዚደንት ኢሳይያስ ወዕል ሰላም ከቲሙ ኣብ ህዝብታት ኤርትራን ኢትዮጵያን ጥራይ ዘይኰነ ኣብ ማሕበረ ሰብ ዓለምን ሰፊሕ ተቐባልነት ረኺቡ።

ከም መርኣያ ናይቲ ሰላማዊ ኣበርክቶ ከኣ ቀዳማይ ሚኒስተር ኣቢይ ኣሕመድ ሽልማት ኖበል ሰላም ተሸሊሙ።

ይዅን እምበር ድሕሪ እቲ ስምምዕ ንሓጺር እዋን ተኸፊቱ ዝነበረ ዶባት ሰርሓን ዛላምበሳን፡ ራማን ክሳድ ዒቃን ዳግማይ ተዓጽዩ፡ ክልቲኦም መራሕቲ ኣብቲ ኣብ ትግራይ ኣብ መንጐ ህወሓትን ፈደራላዊ መንግስቲ ኢትዮጵያን ዝተወልዐ ኲናት ሓድሕድ ሓይልታቶም ኣሰሊፎም ብሓባር ተዋሲኦም እዮም።

ዳሕራይ እቲ ውግእ ብመሰረት ቀዋሚ ስምምዕ ምቍራጽ ተጻብኦታት ፕሪቶርያ ደው ድሕሪ ምባሉ ዋላ’ኳ ብኽልቲኦም መንግስታት ብወግዒ ዝተገልጸ ሓበሬታ እንተዘየሎ ብዝተፈላለዩ ሰበ ስልጣን ኰነ ናብ ላዕለዎት ሰበ ስልጣን መንግስቲ ቅርበት ዘለዎም ፖለቲከኛታት ብዝህብዎ መግለጽን መደረን እቲ ዝምድና ከምዝሻሕከረ'ዩ ዝግለጽ።

ብፍላይ ቀዳማይ ሚኒስተር ኣቢይ ኣሕመድ፡ ሃገሩ ካብ ፖለቲካ ቀይሕ ባሕሪ ተፈልያ ክትነብር ከምዘይትኽእል፡ ጸላውን ወሳንን ግደ ክህልዋ ከምዝግባእ፡ እቲ ባሕሪ ብታሪኽ፡ ጂኦግራፊን ቍጠባን ንኢትዮጵያ ከምዝብጸሓን ናይ ባሕርን ወደባትን ተጠቃምነት ክህልዋ ከምዝግባእ ክዛረብ ምስጀመረ ንብዙሓት ኤርትራውያን ባህ ኣየበለን።

"ሕጂ ዘየለ ሕልምታት፡ ክጭብጥ ዘይክእል፡ ንዝሓለፈ 80 ዓመታት ዝረብረብሉ ጉዳይ ሕጂ ተመሊሱ ድሕሪ'ዚ ናጽነት ናይ ኤርትራ ኣብ ዘየድሊ ነገር ክኣቱ ዝፍትን ዘሎ ንዅሉ እቲ ዞባ ኣዘራሪቡዎ'ዩ ዘሎ" ክብል'ዩ ኣምባሳደር ኤርትራ ኣብ ጁባ ዝነቅፍ።

"በዚ ኢልካ በቲ ግን፡ ኣብ ውሽጢ ኢትዮጵያ ዘሎ ኵነታት ክቈጻጸሮ ስለዘይክኣለ፡ ስዕረቱ ኣብዚ ቀረባ እዋን ክረጋገጽ'ዩ ዝብል ናተይ ናይ ውልቃዊ ርእይቶ'ዩ። [ንፖለቲካ] እቲ ሃገር ብቐረባ ስለዝከታተሎ፡ ዳርጋ ኵሉ ነገር ካብ ቍጽጽሩ ወጻኢ'ዩ ዝኸዶ ዘሎ። ስለዚ ብኡ መጠን ከኣ ነቲ ዞባ ይጸልዎ ማለት'ዩ።"

ኣምባሳደር ዮውሃንስ ተኽለሚካኤል ምስ ሓለፍቱ ንፕረዚደንት ሳልቫ ኪር ኣብ ዝረኸበሉ፡ ሚያዝያ 2023

ብዛዕባ ህዝባዊ ግንባር ሓርነት ኤርትራ (ሕጂ ህግደፍ) ኣብ ምፍራስ ስርዓት ደርግ ንተቓወምቲ ሓይልታት ኢትዮጵያ ዝሃቦ ደገፍ ኣመልኪቱ ድማ፡ "ህዝባዊ ግንባርሲ ካብ ኢትዮጵያውያን ንላዕሊ'ዩ ብዛዕባ ሓድነት ናይ ኢትዮጵያ ዝሓስብን ዝሰርሕን" ኢሉ።

ኣዲስ ኣበባ ኣብ ዞባ ቀርኒ ኣፍሪቃ ዘይምርግጋእ ትፈጥር ከምዘላን ዝገልጽ እቲ ላዕለዋይ ዲፕሎማሰኛ፡ ብዛዕባ ውሽጣዊ ጉዳያት ኢትዮጵያ'ውን ዘለዎ ርእይቶ ገሊጹ'ሎ።

"እቲ ቘልዓ ናይ ኣራት ኪሎ ነዚ ከባቢ ሓማሚስዎ'ዩ። ሓማሚስዎ ጥራይ ዘይኮነሲ ዘየሎ . . . ብሓጺሩ ነታ ሃገር ብሕልሚ ናይ ወጋሕታ ሰዓት ኣርባዕተ'ዩ ከመሓድሮ ዝፍትን ዘሎ።"

ኣራት ኪሎ ቤት ጽሕፈት ቀዳማይ ሚኒስተር ኢትዮጵያ ዝርከበሉ ክፋል ኣዲስ ኣበባ እዩ።

"ኢትዮጵያ ዝኣክል ሃገር ብሕልሚ ናይ ወጋሕታ ከተመሓድር ምፍታን ከኣ ውጽኢቱ እዚ ንርእዮ ዘለና ይኸውን ማለት'ዩ።"

ዞባ ቀርኒ ኣፍሪቃ ኣብዚ እዋን፡ ብሰንኪ ውሽጣዊ ፖለቲካዊ ቅልውላዋትን ኣብ መንጐ ሃገራት ዘሎ ምትፍናንን ኣብ ወጥሪ ከምዝርከብ ይፍለጥ።

ኣምባሳደር ዮውሃንስ ተኽለሚካኤል

ምንጪ ስእሊ,Eritrea Embassy Media/Youtube

ኣቢይ ኣሕመድ ብሰንኪ ምስ ሶማሊላንድ ዝፈረሞ ናይ ኣፍደገ ባሕሪ፡ ወደብን ወተሃደራዊ መዓስከርን ንምርካብ ዝዓለመ ስምምዕ፡ ኣብ መንጐ ኣዲስ ኣበባን ሞቓድሾን ዞባዊ ወጥሪ ዓሪጉ ኣሎ።

ወተሃደራዊ ምትእትታው ግብጺ ኣብ ሶማልያ፡ ከምኡ'ውን ኣብ መንጐ ግብጺ፡ ኤርትራን ሶማልያን ኣብ ፈለማ ናይዚ ወርሒ ዝተገብረ ስሉሳዊ ምርድዳእ ንኢትዮጵያ ዘነጻጸረ ከይኮነ ከምዘይተርፍ'ዩ ዝግለጽ።

ሱዳን እውን ኣብ ደማዊ ኲናት-ሓድሕድ ተሸሚማ፡ ብከቢድ ሰብኣዊ ቅልውላው ትሳቐ ብምህላዋ ኵነታት ናይቲ ዞባ ዝያዳ ዝኸፍአ ይገብሮ።

ብኲናት ሓድሕድ ዝላደየት ደቡብ ሱዳን'ውን ንባዕላ ጠቕሊላ ካብ ውሽጣዊ ጸገማታ መሊኣ ኣይወጸትን።

ኤርትራ ምስ ዝበዝሓ ካብዘን ሃገራት ዘለዋ ዝምድና ግን ዝነኣድ ምዃኑ'ዩ እቲ ኣምባሳደር ዝሕብር። ሱዳንን ጅቡቲን ናብቲ ኣብ ኣስመራ ዝተበጽሐ ስሉሳዊ ስምምዕ መራሕቲ ሃገራት ግብጺ፡ ኤርትራን ሶማልያን ከምዝጽንበራ'ውን ዘለዎ ተስፋ ገሊጹ።

"ስለዚ ንሕና እቲ ዝምድናታትና በዚ መጠን'ዩ ክግለጽ ዝኽእል ማለት'ዩ። ምስ ሰሜን ሱዳን ዘለና ዝምድና ኣዎንታዊ'ዩ። ምስ ኬንያ፡ ዩጋንዳ ዘለና ዝምድና'ውን ብተመሳሳሊ ብጣዕሚ ጽቡቕ'ዩ" ኢሉ።

እቲ ኣምባሳደር ብዛዕባ ኣማውታ ናይቲ ሓንቲ ሱዳን ክትህሉ ይብህግ ነይሩ ዝበሎ ብሓደጋ ሄሊኮፕተር ዝሞተ ፍሉጥ መራሒ ምንቅስቓስ ሓርነት ህዝቢ ደቡብ ሱዳን ዝነበረ ጆን ጋራንግ'ውን ተዛሪቡ ነይሩ።

"ኤርትራ ካብ ኵሉ'ቲ ከጋጥማ ዝጸንሐ ሽግራት ወጺኣ ኣብዚ እዋን'ዚ ብዛዕባ ልምዓት ብዛዕባ ብልጽግናን ብዛዕባ ካልእ ኣገዳሲ ቍጠባዊ ምዕባለታትን ትሰርሕ ኣላ።"

እቲ ንልዕሊ 10 ዓመት ኣብ ደቡብ ሱዳን ዝሰርሐ ኣምባሳደር፡ ኣብታ ሃገር ኣስታት 1.3 ሚልዮን ዶላር "ካፒታል" ዘለዎ ሓያል ማሕበረኮም ኤርትራውያን ከምዘሎ ብምግላጽ እቲ ኤምባሲ ስሉጥ ቆንስላዊ ኣገልግሎታት ከምዝህብ ሓቢሩ።

ናይ ማሕበረኮም ካርድ ኣባልነት ዘለዎም ጥራይ ልዕሊ 9000 ኤርትራውያን ኣብ ደቡብ ሱዳን ከምዘለዉ ብምግላጽ፡ ድማ ሓደ ንኤምባሲን ቤት ትምህርትን ዘገልግል ህንጻ ናይ ምስራሕ መደብ ከምዘሎ ተዛሪቡ።

ኣብታ ድሮ ልዕሊ ኣርባዕተ ዓመት ጌራ ዘላ ቤት ትምህርቲ ማሕበረ ኮም ልዕሊ 600 ተምሃሮን፡ ልዕሊ 30 ዝተፈላለየ ዜጋታት ዘለዎም መምህራን ከምዘለዉ'ውን ኣምባሳደር ዮውሃንስ ይገልጽ።

ካብ ሃገሮም ሃዲሞም ዝወጽኡ ስደተኛታትን ብንግዳዊ ስራሕን ናብ ደቡብ ሱዳን ከምዝኣትዉ ይፍለጥ።

እቲ ብዙሕ ካልእ ዝርዝራዊ ሓበሬታ ዝሓዘ ግሉጽ ቃለ መሕትት፡ ካብቶም ግሉጻት ኣይኰኑን ተባሂሎም ዝንቀፉ መራሕቲ መንግስቲ ኤርትራ ከምኡ ዓይነት ሓበሬታ ምሃቡ ኣዘራራቢ ኰይኑ ኣሎ።

ይዅን እምበር እቲ ምስ ኤምባሲ ሜድያ ዝተገብረ ቃለ መሕትት ድሕሪ ሓደ መዓልቲ ካብቲ ቻነል ምእላዩ ብዝያዳ ኣዘራራቢ ከምዘኽውን ገይሩዎ'ሎ። እቲ ቃለ መሕትት ስለምንታይ ከምዝተኣልየ ዝተዋህበ ሓበሬታ የለን።

እዚ ከምዚ'ሉ እንከሎ፡ ፕረዚደንት ደቡብ ሱዳን ሳልቫ ኪር ማያርዲት ንኮሚሽነር ጀነራል ፖሊስ ፈደራል ኢትዮጵያ ፕረዚደንታዊ መዳልያ ምትሕግጋዝ ኣብ ጁባ ከምዝሸለሞ ኤምባሲ ኢትዮጵያ ኣብ ደቡብ ሱዳን ሓቢሩ።