ኤርትራ፡ ተስፋን ባህጊን ተጻወትን ኣፍቀርቲ ኩዕሶ እግሪን ዘጸልምት ዘሎ ውሳነታት

ሕልሚ ተጻወትን ኣፍቀርትን ኩዕሶ እግሪ ኤርትራ፡ መጻረዪ ውድድራት ዋንጫ ዓለም 2026 ፊፋ ቅድሚ ምጅማሩ’ዩ ቅሂሙ ተሪፉ። ሕጂ'ውን እንተዀነ፡ ኤርትራ ካብ መጻረዪ ውድድራት ንዋንጫ ቻምፒዮንሺፕ ኣፍሪቃ - ቻን ንገዛእ ርእሳ ብምእላያ ምስ ኢትዮጵያ ዝነበራ ቀዳማይ መጻረዪ ግጥም ተሰሪዙ። በዚ ድማ ኣብቶም ኣብ ኵዕሶ እግሪ ሃገሮም እውን ዓወታት ከስተማቕሩ ሃርር ዝብሉ ኤርትራውያን ተመሳሳሊ ስምዒት እዩ ተፈጢሩ።

ኤርትራ ካብቲ ውድድር ከም ዘንሳሐበትን እቲ ጸወታ ድማ ከምዝተሰረዘን፡ ኮንፈደረሽን ኩዕሶ እግሪ ኣፍሪቃ ብወግዒ ኣፍሊጡ።

ኣብ ጥሪ 2020 ንመወዳእታ ግዜ ኣህጉራዊ ጸወታኣ ዘካየደት ኤርትራ፡ ካብቲ ኣብ ካናዳ፡ መክሲኮን ሕቡራት መንግስታት ኣመሪካን ዝካየድ ግጥማት ዋንጫ ዓለም፡ ምስ ሃገራዊት ጋንታ ሞሮኮ እትገብሮ ፈላሚ ግጥም፡ ሓደ ሰሙን ምስ ተረፎ ካብ ጸወታ ስሒባ።

ኣብዚ ናይ ዋንጫ ቻምፒዮንሺፕ ኣፍሪቃ 2025 'ውን ብተመሳሳሊ ኣገባብ ሰሙን ምስ ተረፎ ካብቲ ብብዙሓት ትጽቢት ዝተገብሩ ጸወታ ስሒባ ከምዘላ ብመገዲ ካፍ ወግዓዊ ኰይኑ።

ሃገራዊ ፈደረሽን ኩዕሶ እግሪ ይዅን መንግስቲ ኤርትራ ብዛዕባ እቲ ውሳነ መግለጺ ኣይሃቡን፤ እዚ ድማ ተወሳኺ ንተጻወትን ደገፍትን እታ ሃገራዊት ጋንታ ዘቘጥዐ እዩ።

ንኸምዚ ዝኣመሰለ ተመሳሳሊ ውሳነታት ኣመልኪቱ፡ "ስለምንታይ ከምኡ ከም እተወሰነን መን ሓላፍነት ከም ዝስከምን ኣይፈልጥን እየ። እቶም ኣብ ላዕለዋይ ደረጃ ዘለዉ [ዝምልከቶም ሓለፍቲ] ንኩዕሶ እግሪ ከም ቁም ነገር ዝሓስቡዎ ኣይመስለንን "ይብል፡ ኣብታ ዝተወልደላ ሃገር ምስ ሓንቲ ሽወደናዊት ጋንታ ከም ኣከፋፋሊ ዝጻወት መሓመድ ስዒድ፡ ንቢቢሲ ስፖርት ኣፍሪቃ ኣብ ዝሃቦ ሓበሬታ ገሊጹ ነይሩ።

"ኣብዚ እዋን’ዚ ብዙሓት ኤርትራዊ መበቆል ዘለዎም ኣብ ኣውሮጳ ምስ ዝርከባ ጋንታታት ዝጻወቱ ስፖርተኛታት ብምህላዎም እቲ ውሳነ ተስፋ ዘቝርጽ እዩ። ዕድል እንተዝወሃበና ክንወዳደር ምኸኣልና፤ ነዚ ሃንደበታዊ ውሳነ ዝከታተል ዘሎ ተጻዋታይ ግን ኣብ መጻኢ ማዕረ ክንደይ እዩ ንኤርትራ ወኪሉ ክወዳደር ክደሊ?” ክብል ይሓትት።

"ሓደ መዓልቲ ንደቀይ ምስ ሃገራዊት ጋንታ ኤርትራ ከም ዝተሰለፍኩን፡ ኣዝዩ ከምዘሐብነንን ክነግሮም እደሊ እየ። ሕጂ ግን ብዙሓት ዓቕሚ ዘለዎም ተጻወትቲ እዚ ዕድል እዚ ይንፈጎም ኣሎ" ከኣ ይብል።

ኤርትራ፡ ካብ ናይ 2023 ውድድር ዋንጫ ኣፍሪቃ ምስሓባን፡ እዚ ናይ ሕጂ ውሳነን ተደሚሩ፡ እታ ሃገር ኣብ ከዕሶ እግሪ እንታይ ዓይነት መጻኢ ከምዘለዋ ኣብ ምልክት ሕቶ ዘእቱ እዩ።

ኣብዚ እዋን ኤርትራ ኣባል ዓለምለኻዊ ኩዕሶ እግሪ ፊፋ እኳ እንተዀነት ዓለማዊ ደረጃ ግን የብላን ።

ኣብ ካናዳ ዝነብር ቲፎዞ ሃገራዊት ጋንታ ኤርትራ ኣኽሊሉ ተኽለኣብ "ኤርትራ ካብ ዓለምለኻዊ መድረኽ ጸወታ ኩዕሶ እግሪ ሃንደበት ብምስሓባ ኣብ ደገፍቲ እታ ጋንታ ዓመቚ ናይ ጓሂ ስምዒት ፈጢሩ’ዩ” ክብል ንቢቢሲ ትግርኛ ስምዒቱ ገሊጹ ነይሩ።

"ጸወታ ኵዕሶ እግሪ፡ ካብ ጸወታ ንላዕሊ፡ ምንጪ ሃገራዊ ሓበንን ሓድነትን’ዩ፡" ይብል።

እዚ ስምዒት'ዚ ድማ፡ ንኣብነት ኣብ ቀረባ እዋን ቢንያም ግርማይ ብዘመዝገቦ ድሙቕ ዓወት ኣብ መድረኽ ቅድድም ብሽክለታ ኣብ ውሽጥን ኣብ ወጻእን ኤርትራ ተንጸባሪቝ እዩ።

ኣኽሊሉ፡ "ናይ ህዝብና፡ ናይ ስፖርት መንፈስ ዘዳኽም ስጕምቲ ክውሰድ ክትርኢ እንከለኻ ግን ኣዝዩ ዘጕሂ’ዩ። ምስ ኣባላት ኮነ ደገፍቲ እታ ጋንታ ናይ ሓሳብ ምቅብባል ዘይምህላው ከኣ ነቲ ጓሂ መሊሱ’ዩ ዘጋድዶ" ይብል።

ስክፍታ ብዛዕባ ምህዳም ኣባላት ሃገራዊት ጋንታ

ኤርትራ፡ ኣብ መጻረዪ ውድድራት ዋንጫ ዓለም 2026፡ ኣብ ምድብ “ኢ” ተሰሪዓ፡ ምስ ሃገራውያን ጋንታታት ሞሮኮ፡ ዛምብያ፡ ኮንጎ ብራዛቪል፡ ታንዛንያን ኒጀርን 10 ግጥማት ከተካይድ መደብ ተታሒዙላ ከምዝነበረ ኣይርሳዕን ።

ኣብ ግጥማት መጻረዪ ውድድር ቻን 2025 እውን ኣቐዲሙ ብዝወጸ መደብ መሰረት፡ ኢትዮጵያን ኤርትራን ግጥመን ኣብ ሳልሳይ ሃገር ክገብራ ተመዲቡ ነይሩ።

ብመሰረት ኣብ ፈለማ እዚ ወርሒ ኣብ ካይሮ ዝወጸ ምድብን ሰሌዳ ጸወታታትን፡ ቀዳማይ ዙርያ ግጥማት ካብ 25 ክሳብ 27 ጥቅምቲ፡ ከምኡ'ውን 01 ክሳብ 03 ሕዳር ዝካየድ ኰይኑ፡ ኤርትራን ኢትዮጵያን ቀዳማይ ጸወታ ክልቲአን ኣብ ስታድዩም ኣዲስ ኣበባ፡ ካልኣይ ጸወታ ድማ ኣብ ታንዛንያ ክካየድ ትጽቢት’ኳ እንተነበረ ክልቲኡ ጸወታታት ኣብ ደቡብ ሱዳን ከምዝካየድ ድሒሩ ተመልኪቱ።

ኤርትራ፡ ካብቲ ኣህጉጉራዊ ውድድራት ዝሰሓበቱ ሓደ ምኽንያት፡ ካብ ውሽጢ ሃገር ዝሳተፉ ተጻወትታ ከይሃድሙ ዝብል ስክፍታ ክኸውን ከምዝኸእል’ዩ ዝግመት።

እታ ብሓደ ሰልፊ እትምራሕ፡ ምስ ጐረባብታ ርጉእ ዝምድና ዘይብላ፡ ኣብ 1991 ካብታ ጎቢጣታ ዝነበረት ኢትዮጵያ ናጽነታ ዝረኸበትን ኣብ 1993 ብረፈረንደም 99.8 እወ ንናጽነት ብምድማጽ ልኡላዊት ሃገር ዝኾነት ኤርትራ፡ ኣብ ውሽጣ እውን ጭቆናን ውጥረትን ከምዘለዋ እያ ትፍለጥ።

ኣብዚ ዓመት’ዚ ብውድብ ሕቡራት ሃገራት ዝቐረበ ጸብጻብ፡ ኤርትራ ግህሰት ሰብኣዊ መሰላት፡ ግዱድ ዕስክርና፡ ከምኡ እውን ካብ ሕጊ ወጻኢ ማእሰርቲ ከምእትፍጽምን ልዕልና ሕጊ ከምዘይብላን’ዩ ዝገልጽ።

ቅድሚ ሕጂ እውን፡ ኣብ ክለብን ምስ ሃገራዊት ጋንታን ዝጻወቱ ኤርትራውያን ተጻወትቲ ኵዕሶ እግሪ፡ ካብ ሃገሮም ንኻጻወቱ ምስ ወጽኡ ዝሃደምሉ ሓያለ ኣጋጣሚታት ተራእዩ እዩ።

ካብቲ ኣብ ቀረባ ዓመታት ዝዝከር፡ ቦትስዋና፡ ኣብ ጥቅምቲ 2015 ኣብታ ሃገር መጻረዪ ዋንጫ ዓለም 2018 ክሳተፉ ንዝመጽኡ 10 ኣባላት እታ ጋንታ ዑቕባ ሂባቶም። ኣብ ታሕሳስ 2019 እውን ኣብ ዩጋንዳ ሸውዓተ ኣባላት ሃገራዊት ጋንታ ጠፊኦም።

ሓደ ስሙ ክገልጽ ዘይፈቐደ ናይ ቀደም በዓል ስልጣን መንግስቲ ኤርትራ፡ "ክድዓት ናይቶም ተጻወትቲ ኣብ ሃገርና ምስ ዘሎ ፖለቲካዊ ኵነታት ዝተኣሳስር’ዩ" ክብል ንቢቢሲ ስፖርት ኣፍሪቃ ሓቢሩ።

"መንግስቲ፡ ኵሉ ሰብ ሃገራዊ ኣገልግሎት ክፍጽም ኣለዎ” እዩ ዝብል። ነፍሲ ወከፍ ሰብ፡ ሓኪም ይኹን ተጻዋታይ ኩዕሶ እግሪ፡ ተቐዳዳማይ ብሽክለታ ይዅን መሃንድስ ሃገራዊ ኣገልግሎት ክውድእ ኣለዎ። ይኹን እምበር እቲ ሃገራዊ ኣገልግሎት ድሕሪ 18 ኣዋርሕ እውን ኣይውዳእን’ዩ።

"[ኵሎም] መጻኢ የብሎምን፡ ኣብ ኣስመራ ጽቡቕ ህይወት ኣይኰኑን ዝነብሩ ዘለዉ። ስለዚ ዕድል እንተረኺቦም ካብ ሃገር ክወጽኡ እዮም ዝደልዩ " ይብል።

ካልእ ኤርትራዊ ደጋፊ ኵዕሶ እግሪ ብወገኑ፡ ኣብታ ሃገር፡ ኩዕሶ እግሪ ንምስፋሕ "ዋላ ሓንቲ ስለዘይግበር"፡ ተጻወትቲ ነዚ ምርጫ‘ዚ ከም ዝወስዱ ርዱእ’ዩ ይብል።

ኣብዚ እዋን ኣብ ኬንያ ዝነብር ዘሎ ሚልዮን ኣብርሃ፡ "እታ ሃገራዊት ጋንታ፡ ኣብቲ ቀንዲ ውድድራት ኣይትሳተፍን እያ። ስለዚ እቶም ተጻወትቲ ናብ ወጻኢ ሃገር ክኸዱ ሓንሳእ ዕድል ምስ ዝረኸቡ ክምለሱ ኣይደልዩን እዮም" ክብል ንቢቢሲ ሓቢሩ።

ቢቢሲ ስፖርት ኣፍሪቃ፡ ንሃገራዊ ፈደሬሽን ኵዕሶ እግርን መንግስቲን ኤርትራ ርእይቶኦም ንኽህቡ ፈቲኑ ግን ኣይሰለጦን።

ምንጪ ስእሊ,Getty Images

ምንጪ ስእሊ,Getty Images