ኤርትራ፡ ኣብ 'ክፉትነት ቪዛ ኣፍሪቃ’ መበል ክንደይ ትስራዕ?

ኤርትራን ኬንያን፡ ብመገዲ ፕረዚደንት ኢሳይያስ ኣፈወርቂን መዘናኡ ዊልያም ሩቶን ኣብ ለካቲት 2023 ዜጋታቶም ካብን ናብን እተን ሃገራት ብዘይ ቪዛ ክንቀሳቐሱ ከምዝተሰማምዓ ይዝከር።

ብዘይካ’ዚ ኤርትራ፡ ምስ ኢትዮጵያን ዩጋንዳን ኣብ መዓርፎ ነፈርቲ ድሕሪ ምብጻሕ ዝወሃብ ቪዛ ከምዝጸንሓ ይፍለጥ።

ኤርትራ፡ ብሰንኪ እትኽተሎ ፖሊሲታትን ንበጻሕቲ ዝሕተት ረቛሒታት ቪዛን ብዙሓት በጻሕቲ ዓዲ ክበጽሕዋ ኣይረኣን።

ኣብ ዝሓለፈ ዓመታት ብሰንኪ ናይ መንግስቲ ፖሊሲታት፣ ተደራራቢ ኲናት፣ ትሑት ትሕተ ቅርጽን ተነጽሎን ካብ ቱሪዝም ክትረኽቦ ትኽእል ዝነበረት ረብሓታት ባኺኑ'ዩ ።

እዛ ልዕሊ ሓደ ሽሕ ኪሎሜትር ገማግም ባሕሪ ዘለዋ ሃገር፡ ገማግም ባሕራ ካብ ብከላ ናጻ ስለዝኾኑ ንበጻሕቲ ሰሓብቲ ምዃኖም'ዩ ዝንገር።

ደሴታት ዳህላክ፡ ካብ ወደባዊት ባጽዕ ብዙሕ ርሑቕ ከይከድካ ዝርከባ ደሴታት ኮይነን፡ ንበጻሕቲ መቐበሊ ዝኸውን መዕረፊ ተሃኒጽወን ዘለዋ እየን። እንተኾነ፡ በጻሕቲ ዓዲ ክበጽዎ ኣይረኣን።

ደረጃ ኬንያ ስለምንታይ ኣንቆልቊሉ?

ብመሰረት እዚ መዐቀኒ፡ እታ ኣብዚ ዓመት ኣመና ዝወረደ ደረጃ ዝመዝገበት ኬንያ ምዃና ይግለጽ።

እታ ሃገር፡ “ካብ ቪዛ ነጻ ዝዀነ ፖሊሲ” ዝኣወጀት ብፍላይ ካብ ካልኦት ሃገራት ኣፍሪቃ ንዝመጹ በጻሕቲ ክፍትቲ ምዃናኳ እንተገለጸት፡ ጸብጻብ መዐቀኒ ክፉትነት ቪዛ ኣፍሪቃ - 2024 [AVOI] ግን ንድሕሪት ከምዝተመልሰት የመልክት።

ደረጃ ኬንያ፡ ካብ 54 ሃገራት፡ ካብ ዝሓለፈ ዓመት ብ17 ደረጃታት ወሪዳ ናብ መበል 46 ከምዝበጽሐ እቲ ዝወጸ ጸብጻብ የርኢ።

ኣብ ዝሓለፈ ዓመት ፕረዚደንት ዊልያም ሩቶ፡ ኬንያ ንዅሎም ካብታ ኣህጉር ዝመጹ በጻሕቲ ዘድሊ ቪዛ ደው ከምዝበለ ድሕሪ ምግላጹ ልዑል ናእዳ ከምዝረኸበ ይፍለጥ።

ከምኡ ኰይኑ ግና፡ መብዛሕትኦም ገያሾ ካብ ሃገሮም ቅድሚ ምውጽኦም ‘መእተዊ ፍቓድ’ ንምርካብ ብኢንተርነት ዝምላእ ቅጥዒ ክመልኡ ስለዝግደዱ፡ “ቪዛ ብኻልእ ስም” እዩ ክብሉ ይነቕፉ።

እቲ ኤሌክትሮኒካዊ ፍቓድ ጕዕዞ - ኢቲኤ [ETA] ብዝብል ዝፍለጥ ስርዓት፡ ኣመልከትቲ ናብታ ሃገር ንኽኣትዉ ብቝዓት እንተዀይኖም ዝውስን ኰይኑ፡ መልሲ ንምርካብ ክሳብ ሰለስተ መዓልቲ ይወስድ።

ርግፅ፡ ካብ ዞባዊ ቀጽሪ ማሕበረሰብ ምብራቕ ኣፍሪቃ ዝመጹ ዜጋታት ነጻ እዮም።

ክፍሊ ኢሚግሬሽንን ዜግነትን ኬንያ፡ ኤርትራ እትርከበን ሸውዓተ ሃገራት ካብቲ ኣብ ፈለማ ጥሪ እዚ ዓመት ዝተኣታተወ ሓድሽ መስርሕ ቪዛ ነጻ ከም ዝዀና ኣፍሊጡ ምንባሩ ይዝከር።

ዳይረክተር ጕጅለ ባንኪ ልምዓት ኣፍሪቃ ጆይ ካቴገክዋ፡ ብሓፈሻ ኣብታ ኣህጉር ክርአ እንከሎ፡ “ኣብ ዝበዝሕ፡ ኣፍሪቃውያን ናብ ካልኦት ሃገራት ኣፍሪቃ ንምእታው ቪዛ ይሕተቱ ምህላዎም፡ ሓደ ምስቲ ኣብታ ኣህጉር ዞባዊ ውህደት ንምፍጣር ዘሎ ባህጊ ኣዝዩ ዝጋጮ’ዩ” ብምባል ስክፍታኣ ገሊጻ።

እቲ ጸብጻብ ብሃገራት ዝተቐመጠ መስርሕ ስርዓተ ኢንተርነት ዝመርመረ ምዃኑ ብምጥቃስ፡ “እዚ ሕቶ’ዚ፡ ንባህርያት ቪዛ ዝመስል'ዩ፤ ብገለ ሃገራት ኣፍሪቃ ዝተኣታተወ ኢቲኤ፡ ኣብ ረቛሒታት ጕዕዞ ተወሳኺ ቀጸላ ዝወሰኸ ብምዃኑ ንምንቅስቓስ ምቹእ ኣይገብሮን” ኢላ።

ፕረዚደንት ሩቶ ኬንያ “ናጻ ቪዛ” ምዃና ብምግላጽ፡ እታ ሃገር “መዕቆቢ ወዲ ሰብ” ምዃና ኣመልኪቱ ነይሩ እዩ።

ቅጥዒታት ምብዛሕ፡ ንገያሾ ብፍላይ ከኣ ንበጻሕቲ ዓዲ ሕልኽላኻት ዝፈጥርን ዘየተባብዕን ኣብ ርእሲ ምዃኑ ሓንቲ ሃገር ካብ በጻሕቲ ክትረኽቦ ዝግባእ ኣታዊታትን ዝተፈላለዩ ረብሓታትን ዝድርት ምዃኑ እዮም ብዙሓት ዝገልጹ።

እዚ ሕጂ ኬንያ ኣመዝጊባቶ ዘላ ውጽኢት፡ “ብቐደሙ’ውን ትጽቢት ዝተነብሮ” ምዃኑ ዝገለጸ ኣቦ መንበር ፈደረሽን ቱሪዝም ኬንያ ነበር መሓመድ ሄርሲ ዝተባህለ ወናኒ ሆቴል፡ “ኢቲኤ፡ ምስ ካብ ቪዛ ነጻ ምዃን ማለት ሓደ ኣይኰነን” ብምባል በጻሕቲ ክዀኑ ዝኽእሉ ሰባት ናብታ ሃገር ንኽመጹ ዝያዳ ከጸግሞም ከምዝኽእልን ይገልጽ።

ካልኦት ድማ ኣብቲ ፖሊሲ ለውጢ ክግበር ይጽውዑ።

“ኢቲኤ ምዕባለ ኣይኰነን-ሕጂ’ውን ቪዛ’ዩ፤ ቢሮክራስያዊ ሕልኽላኽ ወሲኹ ናብ ኬንያ ዝግበር ጕዕዞ ኣካቢድዎ እዩ፡” ብምባል ዕቱብ ዳግመ ግምት ዝግበረሉ ግዜ ምዃኑ፡ ትብል ኬንያዊት በዓልቲ ርእሰማል ጂና ዲን ተተሓሳስብ።

ኢቲኤ ካብ ዝሓቶ ሰነዳት ቲኬት በረራ፡ መረጋገጺ ምዝገባ ሆቴል፡ ወረቐት ዕድመ፡ ኣድራሻን ካልእን የጠቓልል።

ኣብዚ ዓመት ዝተራእየ ለውጢ ኣብ ፖሊሲ ቪዛ ሃገራት ኣፍሪቃ ብመንጽር ሃገራት ዝኽተላኦ ፖሊሲ ውሽጢን ወጻኢን ኰይኑ፡ ብፖለቲካዊ፣ ወተሃደራዊን ጸጥታውን ይዅን ካልኦት ስክፍታታት ምዃኑ እቲ ጸብጻብ ኣቐሚጡ።

ምትእትታው እዚ ሓድሽ ስርዓተ ፍቓድ - ኢቲኤ ኬንያ ንኣብነት ጸጥታዊ ጉዳይ ኣብ ግምት ከምዝኣተወ እዩ ዝግለጽ።

ወሃቢ ቃል መንግስቲ ኣብ መጀመርታ ናይዚ ዓመት ንቢቢሲ ኣብ ዝሃቦ ሓበሬታ፡ እንታይነት ገያሾ ንምምርማር ኢቲኤ ኣድላዪ ምዃኑ ገሊጹ ነይሩ።

“ሽበራ ኣብዚ እዋን’ዚ ሓደ ካብቶም ዓለማዊ ስግኣታት ስለዝዀነ፡ ኵሉ ናብ ኬንያ ዝመጽእ ሰብ ንሃገር ሓደጋ ዘይምዃኑ ዘረጋግጽ ኣገባባት የድልየና’ዩ” ኢሉ።

ኬንያ ኣብ ዝተፈላለየ እዋን ብፍላይ ካብ ጐረቤት ሃገር ሶማልያ ዝመጹ ግብረሽበራውያን ዒላማ ኰይና እያ።

ባንኪ ልምዓት ኣፍሪካ፡ ኣህጉራዊ ውህደት ንምድንፋዕ ዝተመስረተ ኰይኑ፡ ብመንገዲ እዚ ሓድሽ ናይ ዓሰርተ ዓመት ስትራተጂኡ (2024–2033)፡ ነቲ እምነ ኵርናዕ ውህደት እዘን ሃገራት ይሰርሕ።

ነጻ ምንቅስቓስ ዜጋታት መሰረት ውህደት ሃገራት ምዃኑ ዝገልጽ እቲ ትካል፡ ውሽጣዊ ንግዲ ኣፍሪቃ ንምድንፋዕ፡ ኵሉ ዝዋስኣሉ ኣፍሪቃዊ ኣህጉራዊ ናጻ ንግዳዊ ከባቢ (AfCFTA) ምምስራት ዝብል ራኢኡ ክውን ዝኸውን በቲ እተን 54 ሃገራት ኣፍሪቃ፡ ብፍላይ ንኻልኦት ኣፍሪቃውያን ዝኽተላኦ ፖሊሲ ቪዛ ምዃኑ ይገልጽ።